E DREJTA SENDORE FINAL EXAM Padia Pauliane eshte padi mohuese kukreditori kerkon mohimin e punes juridike te debitorit te lidhur mepersonin e trete. Mohimi behet me qellim te mbrohet interesi ikreditorit nga sjellja e pandershme e debitorit. Parashtrimi behetbrenda 1 viti pr disponimet me shprblim dhe 3 vjet pr ato pashprblim. Parashkrimi - Me parashkrim shuhet e drejta pr t krkuarprmbushje t dhunshme t detyrimit. Parashkrimi lind kur ka kaluarafati i parashikuar me ligj brenda t cilit kreditori ka mundur tkrkoj prmbushjen e detyrimit. Afati caktohen me norma imperativedhe nuk mund t hiqet, zgjatet, shkurtohet nga palt. Fitimiderivativ i te drejtave - E drejta nxirret nga e drejta eparaardhsit nprmjet bartjes, Paraardhsi mund t bart vetm ato tdrejta subjektive civile q i ka, Tituj juridik pr bartjen e sdrejts te fitimi derivativ jan kontrata dhe testamenti, Krkohetedhe mnyra e fitimit psh. dorzimi i sendit, regjistrimi ipaluajtsh. n librat publik.Fitimi origjinar - T drejtn nuk e nxjerrnga paraardhsi, Fitim origjinar kemi psh. me krijimin e sendit tri, me parashkrim fituesBartje translative pasardhsi e fiton tdrejtn q kishte paraardhsi dhe gjitha autorizimet.Bartjekonstitutive krijohet e drejt e re pr fituesin, ndrsa bartsiparaprak vazhdon ta ket t drejtn e vet (psh. servituti,pengu).Keqperdorimi - do veprim prmes t cilit bartsi i nj t drejtevepron me qllimin e vetm t dmtimit t tjetrit. Mbrojtja - E drejta eprons sht e garantuar. Pronsia intelektuale mbrohet me ligj.Mbrojta bhet me padi n Gjykatn Themelore, t Apelit por edhe Gjykatne Lart. Por edhe n Gjykatn Evropiane pr t drejtat e njeriut nStrazburg.Padi sendore mbrojn t drejta subjektive absolute.Padipersonale mbrojn t drejta subjektive relative dhe parashtrohen ndajpersonave q marrin pjes n marrdhnien juridiko-civile.Padia ereinvendikimit- padia e pronarit joposedues kunder poseduesitjopronar, duke kerkuar nga ai dorezimin e sendit ne posedim.Padiapubliciane padi per kthimin e sendit te cilen e paraqet poseduesi imerparshem kunder poseduesit aktual, per sendin qe nuk ka barejuridike.Padia negatore padi per mbrojtjen e pronesise, kuposeduesi kerkon mbrojtje ndaj shqetesimeve qe nuk kane te bejne memarjen e sendit. Padia konfesore padi te cilen e paraqet personi qeka te drejten e seritutit ndaj cdo personi te trete. Parimi iabsolutitetit nenkupton se te drejtat sendore veprojne erga omnes,deturimi i ketyre personave ndaj titullarit eshte negativ jane teobliguar te respektojne te drejten sendore, nuk parashkruhen, kanete drejten e kerkeses ne rast te shkeljes se te drejtes absolute,dhe ka te drejten e racionit qe nenkupton se titullari ka te drejteqe sendin e vet ta ktheje ne cdo kohe dhe kudo qe e gjen. Parimi inumerimit taksativ kufizimi i te drejtae sendore, pronesia,servituti, pengu, barra sendore, e drejta e ndertimit. Parimi ipublicitetit nenkupton shpalljen e titullarit qe ka te drejten mbinje pronesi. Regjistrimi ne librat publik apo me ushtrimin faktikmbi sendin. Parimi i specialitetit nenkupton se te drejtat sendorekonsolidohen mbi sendet individualisht te percaktuara, pronesiaegziston vec e ecc mbi cdo send qe e posedon pronari. Burimetmateriale jane faktet shoqerore nga e cila buron e drejta qe ekrijon dhe e imponon te drejten. Burimet formale jane normat, aktetjuridike qe manifestojne formalisht forcen shteterore: kushtetuta,konventat nderkombtare, ligji etj.Posedimi - Pushteti faktik mbisendin, por jo edhe pushteti juridik mbi t. Mbajtsi i sendit tgjetur, t vjedhur apo t bler nga jopronari nuk sht pronar megjithsesillet si pronar. Pronari i vrtet ka t drejtn e racionit. Posedimisht gjendje faktike e mbrojtur nga e drejta. Poseduesi ka m tepr tdrejt se ai q nuk e ka posedimin. Posedim i drejtpedrejt dhe iterthorte. Fitohet n mnyr origjinere, derivative, Bashkposedimi,Posedimi i prbashkt. Posedimi mbrohet me vetendihme, Padia prpengimin e posedimin dhe pr kthimin e sendit n posedim. Llojet eposedimit - I drejtprdrejt dhe i trthort, I ligjshm dhe jo iligjshm, I vrtet dhe jo i vrtet, Me mirbesim dhe me keqbesim,Posedim pronsor, Posedim i kualifikuar (i ligjshm + memirbesim),Posedim tabular (i regjistruar).Posedimi shuhet me - Meshkatrrimin e sendit objekt i posedimit, Kur sendi i kthehetposeduesit/pronarit n baz t: Padis pr rikthimin e sendit n posedim,Actio reivendicatio, Padia publiciane.Pronesia eshte pushtetifaktik dhe juridik mbi sendin, e drejta e pronarit per ta poseduar,perdorur dhe disponuar me sendin e caktuar sipas deshires se tij.Ka 2 kufizime: T prgjithshme ndalimi i keqprdorimit t s drejts spronsis,T veanta mundsia e shpronsimit/ekspopriimit. Pasuria trsi et drejtave subjektive civile me karakter pasuror q i takojn njpersoni.E drejta e pronsis e drejt sendore q prmban 3 autorizimeperdorimin,shfrytezimin dhe posedimin e sendit nga pronari. Vetm mekalimin e disponimit nga pronari tek nj person tjetr shuhetpronsia.Karakteristika t s drejts s pronsis:Ka karakter absolut,Uniteti i t drejts s pronsis, Ka karakter pasuror/sendor, Ekzistone drejta e ndjekjes/racionit sendi q pronarit i ka dal nga posedimin mnyr t paligjshme , mund q ai ta marr kudo ku e gjen. Kjo e drejtnuk parashkruhet, sht e prhershme.Kufizimi i pronsis - N t kaluarnpronsia ka qen e pakufizuar, Me KCF (1804) pronsia kufizohet pr trespektuar edhe nevojat e t tjerve q lindin nga fqinjsia. E drejtae pronsis shtrihet deri n lartsin dhe thellsin q sht e dobishme prushtrimin e saj.E drejta fqinjesore - E drejt e titularit tpaluajtshmris pr t prdorur paluajtshmrin e fqinjit pr ushtrimin eplot t s drejts s tij t pronsis.Ekziston n baz t reciprocitetit,Nuk regjistrohet, Nuk lidhet me afat. Servitutet - Nuk kareciprocitet, ekziston n favor t pasuris dominuese,Regjistrohet, Kaafat, mund t jet i prkohshm.Imisionet - Jan nj e keqe epashmangshme q duhet t durohen dhe e kufizojn t drejtn e pronsis.Mund t jen dhe t palejuara. Bartja e tymit, errat e pakndshme,nxehtesia. Bashkpronsia sht pronsi e m shum personave t cilt kan tdrejtn e pronsis mbi nj send t pandar, n t cilin pjesa e secilitsht e caktuar n mnyr ideale. Bashkpronari ka t drejt q sendin tambaj dhe ta shfrytzoj n proporcion me pjesn, Mund t disponoj mepjesn pa plqimin e bashkpronarve t tjer, Bashkpronari npaluajtshmri ka t drejtn e parablerjes, Sendin n bashkpronsi eadministrojn s bashku, Ka t drejt n pjestimin e sendit, Merr pjes nshpenzimet lidhur me sendin.Bashkpronesia lind me - Me pun juridike(kontrat, testament), Vendim t organit kompetent, N baz t ligjit, Nbaz t vendimit pr ndarjen/pjestimin e pasuris s prbashkt, Meparashkrim fitues, Przierje e sendeve t pronarve t ndryshm. Shuhetkur - do bashkpronar mund t krkoj ndarjen, Kjo e drejt nukparashkruhet, Nuk mund t hiqet dor prgjithmon nga e drejta endarjes (max. 5 vjet), Ndarja bhet: me marrveshjen e bashkpronarve,me vendim gjykate. Pas ndarjes fitohet pronsia individuale.2 mnyrat fitimit t pronsis: Mnyra origjinare kur pronari t drejtn e vet tpronsis e nxjerr nga e drejta e paraardhsit. Mnyra derivative tdrejtn e pronsis nuk e nxjerr nga paraardhsi por nga fakte t tjerajuridike.Titujt juridik pr fitimin origjinar t pronsis - Krijimi isendit t ri, Przierje dhe bashkim, Ndrtim n tokn e huaj,Parashkrimi fitues, Ndarja e frutave, Fitimi i pronsis ngajopronari, Okupim, Avulsio - Ndodh bashkimi i paluajtshmrive prshkak t veprimit t natyrs, pronar vazhdon t jet pronari ipaluajtshmrisnga e cila sht shkputur.Aluvio rrjedha e ujitgrumbullon dheun n breg dhe rrit siprfaqen e toks. Pronar bhetpronari i toks rreth t cils sht br grumbullimi, Ndryshimi irrjedhjes s ujit dhe krijimi i nj ishulli. Padit pr mbrojtjen epronsis: Padia e reivendikimit, Padia publiciane, Padia negatore.Padia e reivendikimit - Pronari mundet me padi t krkoj ngaposeduesi kthimin e sendit individualisht t prcaktuar. Pronariduhet t vrtetoj se mbi sendin kthimin e t cilit krkon, ka t drejtne pronsis dhe q sendi ndodhet nn pushtetin faktik t t paditurit. Edrejta e paraqitjes s padis nuk parashkruhet. Poseduesi me mirbesimMund t krkoj kompensim pr shpenzimet e dobishme n lartsin e rritjess vlers s sendit.I kompesohen dhe shpenzimet e domosdoshme. Ka tdrejt ta mbaj sendin nse nuk i paguhen shpenzimet. Poseduesi mekeqbesim Poseduesi duhet ti kthej t gjitha frytet, t kompensojvlern e fryteve. T kompensoj dmtimin e sendit. Krkon kompensim prshpenzimet e domosdoshme. Pr ato t dobishme kompensohet vetm nse kapas dobi pr pronarin.Padia publiciane - Personi i cili ka fituarsendin e caktuar n mnyr individuale sipas bazs juridike dhe n mnyrt ligjshme, e nuk e ka ditur dhe nuk ka mundur ta dinte se nuk shtbr pronar i sendit ka t drejt t krkoj kthimin e tij edhe ngambajtsi me mirbesim tek i cili sendi gjendet pa baz juridike ose mebaz m t dobt. Kjo padi nuk krkon provimin e pronsis por provimin eposedimit m t fort. Personi me mirbesim me kalimin e kohs s paraparme ligj bhet pronar i sendit q ka patur n posedim. Kur personi q kaposeduar sendin me mirbesim pr kohn e mjaftueshme pr tu br pronarme parashkrim fitues dhe ndrkoh zhvishet nga pushteti faktik, aimbetet pronar uzukapient joposedues, ndrsa sendin e mban poseduesiq nuk sht pronar. Kjo sht baz pr t ngritur padin publiciane.Poseduesi aktual mund t kundrshtoj padin nse dhe ky sht br pronarme parashkrim fitues. Pronsia i mbetet fituesit t dyt. Padianegatore - Nse n realizimin e s drejts personi i tret e shqetsonpronarin, n mnyr tjetr dhe jo duke ja marr sendin, pronari mundet qme padi t krkoj t ndaloj shqetsimi. Kur me shqetsimin shkaktohetdm, pronari ka t drejt t krkoj shprblimin e dmit sipas rregullave tprgjithshme pr shprblimin e dmit.T drejta sendore mbi sendin e huajjan: E drejta e servitutit, E drejta e pengut, Barrat sendore, Edrejta e ndrtimit. Servitutet - E drejt mbi sendin e huaj e cilatitullarit t vet i mundson q ta shfrytzoj sendin e tjetrit ose tkrkoj q pronari i sendit t kufizohet n shfrytzimin e t drejts svet. Servitutet ndahen n: Servitute sendore kur krijohen n favor tsendit t paluajtshm. E drejta e pronarit t nj paluajtshmrie t kryejveprime t caktuara n paluajtshmrin e tjetrit. Servitute personalekrijohen n favor t personit E drejta e personit n favor t t cilitsht ngarkuar nj paluajtshmri q ta prdor n mnyr t caktuar ose tndaloj ushtrimin e veprimeve t caktuara.Parimet e servituteve -Servituti sht e drejt sendore, Servituti sht e drejt sendore mbisendin e huaj, Servituti nuk mund t jet n brje, Servituti duhet tjet i dobishm, Parimi i resktrikcionit t servitutit,Patjetrsueshmria e pavarur e servituteve, Servitut ne vetservitutin nuk mund t ket, Servitutet sendore jan t papjestueshme.Servituti sendor sht e drejta e pronarit t nj paluajtshmrie q prnevojat e asaj paluajtshmrie t kryej veprime t caktuara npaluajtshmrin e pronarit tjetr ose t krkoj nga pronari i senditshrbyes t prmbahet nga kryerja e veprimeve t caktuara, t cilatprndryshe do t kishte t drejt ti kryej n sendin e vet t paluajtshm.Ka pr objekt sendet e paluajtshme. Marrdhnia ekziston midispronarve t 2 paluajtshmrive. Paluajtshmria e titullarit tservitutit quhet pasuri dominuese, ndrsa pasuria mbi t cilnushtrohet servituti quhet pasuri shrbyese.Llojet e servitutevesendore - Servitute fushore sendi i privilegjuar sht i natyrsbujqsore. Servitute shtpiake sendi i privilegjuar sht ndrtesa osepjesa e ndrtess. Servitute tekniko-komunale sendi i privilegjuarsht i natyrs tekniko-komunale.Uzufrukti - E drejta e frutgzimit shtservitut personal i cili i jep autorizime bartsit t tij q pashprblim t shrbehet n trsi me ndonj send n pajtim me destinimin etij duke ja ruajtur prmbajtjen e tij. Servituti i frutgzimit mund tekzistoj n sendin shrbyes t luajtshm ose t paluajtshm q sht ipakonsumueshm, n m shum sende s bashku, si dhe n t drejtn q jepfruta dhe fitime t tjera. Uzufrukti fitohet n baz t puns juridikeose me parashkrim. Uzufrukti shuhet me vdekjen ose shuarjen efrutgzuesit, me kalimin e sendit shrbyes n pronsi t frutgzuesit, meheqjen dor etj.Usus - E drejta e prdorimit sht e drejta e prdorimitt sendit t huaj n kufijt e nevojave t bartsit t ksaj t drejte dhe tantarve t familjes s tij pa ja ndryshuar prmbajtjen dhe destinimine atij sendi dhe pa nxjerrjen e prfitimeve t tjera pasurore nga aisend.Habitatio - E drejta e banimit sht e drejt q ndrtesa e huaj,banesa ose pjesa e veant e ndrtess ose baness t shfrytzohet prjetes, pr nevojat e bartsit t ksaj t drejte dhe antarve t familjess tij, si dhe personave t tjer t cilt ai i mban (ushqen).E drejta epengut - sht e drejt mbi sendin e huaj me t ciln sigurohet krkesa ekreditorit pengmarrs me dhnien peng t sendit individualisht tprcaktuar ose t drejts n favor t kreditorit pengmarrs i cili sht iautorizuar t disponoj me sendin e huaj ashtu q pas kalimit t afatitt arritjes t krkoj prmbushjen e krkess s vet nga vlera e atijsendi/t drejte (me shitjen e sendit t ln peng), para kreditorve tcilt n at send/t drejt nuk kan t drejt pengu si dhe para kreditorvet tjer, t cilt t drejt pengu n at send kan fituar pas tij.Pengmarrsi n parim nuk ka t drejt ta prdor sendin e ln peng.Pengu ikontraktuar - Fitohet me lidhjen e kontrats mbi pengun dhe medorzimin e sendit n posedim t kreditorit pengmarrs dhe me lidhjen ekontrats dhe regjistrimin n librat publik. Q kontrata e pengut tjet e vlefshme duhet q t prmbaj: 1 ertifikat me shkrim q prmbanemrin dhe adresn e pengdhnsit dhe debitorit, prshkrimin e detyrimitq sigurohet, prshkrimin e sendit t ln peng, nnshkrimet e palve tkontrats dhe datn. Kreditori obligohet q pas shuarjes s krkesssendin e marr ta kthej n gjendje t rregullt te pengdhnsi.Penguligjor - Fitohet me plotsimin e kushteve t parapara n ligje tveanta. Pra ai krijohet ex lege. Deklarimi i vullnetit t palvekontraktuese nuk sht i nevojshm. Kreditori mund ta shes sendin prprmbushjen e krkess t krijuar nga marrdhnia detyrimore midiskreditorit dhe debitorit.Pengu gjyqesor - Fitohet me vendim tgjykats t marr n procedurn e dhunshme pr sigurimin e krkesave dheme regjistrimin n librat publik. Vjen n shprehje kur ekzistonprocedura prmbaruese dhe fillimisht bhet inventarizimi i sendeve nprocesverbal. Objekt i pengut gjyqsor mund t jen vetm sendet tcilat mund t jen dhe objekt i procedurs prmbarimore. Parimet e sedrejtes se pengut - Parimi i akcesoritetit, oficialitetit,specialitetit, papjestueshmerise dhe prioritetit. Llojet e t drejtss pengut n baz t objektit pengu i dores, i regjistruar, hipoteka,pengu ne te drejta. Pengu i dores - sht e drejt mbi sendin e huajme t ciln sigurohet krkesa e kreditorit pengmarrs me dhnien peng tsendit individualisht t prcaktuar n favor t kreditorit pengmarrs icili sht i autorizuar t disponoj me sendin e huaj ashtu q paskalimit t afatit t arritjes t krkoj prmbushjen e krkess s vet ngavlera e atij sendi, para kreditorve t cilt n at send nuk kan tdrejt pengu si dhe para kreditorve t tjer, t cilt t drejt pengu nat send kan fituar pas tij. E drejta e pengut t dors fitohet: n bazt puns juridike (kontrats), n baz t vendimit t gjykats, n baz tligjit. Objekt i pengut te dores eshte do send i luajtshm q sht nqarkullim juridik duke prfshir edhe pjesn e bashkpronsis, mirpo nkt rast nevojitet dhe plqimi i bashkpronarve t tjer.T drejtat ekreditorit pengmarrs - Ka t drejt t krkoj prmbushjen e detyrimitnga vlera e sendit t ln peng, Posedimin e sendit t ln peng, Tdrejtn e prparsis n realizimin e krkess, Prdorimi dhe mbledhja efrutave nga sendi i ln peng, nse palt jan marr vesh, T drejtn prndrrimin e sendit t ln peng,T drejtn e bartjes s t drejts s pengut,T drejtn e mbrojtjes paraqitjes s padis pr kthimin e sendit pengorn posedim t kreditorit,T drejtn e shitjes s dhunshme tsendit.Detyrimet e pengmarrsit - Ruajtja e sendit t ln peng,Mosprdorimi i sendit, Kthimi i sendit t ln peng. Shuarja e t drejtss pengut te sendet e luajtshme - Me shkatrrimin e sendit t ln peng,Me marrveshjen e palve, Me kalimin e kohs, Me konsolidim, Mekonfuzion, Me shitjen publike t sendit t ln peng, Me humbjen eposedimit mbi sendin e ln peng. Hipoteka - sht e drejt sendore nsendin e huaj ku objekt sht paluajtshmria. Lnia peng bhet meregjistrimin e t drejts s kreditorit n librat publik. Pas lniespeng t paluajtshmris ajo ngelet n posedim t debitorit. Pr fitimin ehipoteks krkohet baza juridike dhe regjistrimi i ksaj t drejte nlibrat publik. E drejta e hipoteks mund t krijohet edhe npaluajtshmrit me m shum pronar, por krkohet plqimi i bashkpronarve.Hipoteka sht e drejt akcesore. Hipoteka ndryshon nga pengu sa iprket dorzimit t sendit. Llojet hipoteke e kontraktuar, ligjore,gjyqesore. Parimet - Parimi i akcesoritetit, i oficialitetit, ispecialitetit,i papjestueshmrise, i prioritetit. Te drejtat ekreditorit hipotekues - E drejta e realizimit t krkess nga vlera esendit hipotekues, E drejta e prparsis n realizimin e krkess, Edrejta q t mos lejoj zvoglimin e vlers s sendit hipotekues, Edrejta e bartjes s hipoteks, E drejta e mbrojtjes s t drejts shipoteks, Kreditori ka t drejt t kundrshtoj veprimet e debitoritpengdhns me t cilat zvoglohet vlera e sendit t ln peng dhe kshturrezikohet prmbushja e krkess s kreditorit, E drejta e krijimit tmbi hipoteks, E drejta e kreditorit q t shikoj pasurin e ngarkuarme hipotek gjat shfrytzimit t sendit nga ana e debitorit.T drejtate pronarit t sendit t ln hipotek - Prdorimi i sendit dhe mbledhja efryteve, E drejta e disponimit me sendin e ln hipotek, E drejta tprmbush krkesn e debitorit, T drejtn e kundrshtimit lidhur mekrkesn e siguruar.Barra sendore sht e drejt sendore n sendin ehuaj, e cila i mundson titullarit t vet q nga pronari ipaluajtshmris t realizoj brje ose dhnie n mnyr periodike.Regjistrohet n regjistrat kadastar. Prmbajtja e t drejts s barrssendore jan prestimet. Barra sendore konstituohet: n baz tkontrats, n baz t ligjit.
e drejta biznesore 1 test per provim.zip
2ff7e9595c
Comments